Czy wiesz, o czym śpiewasz? - "Heave away, Santiano"

Carl Nebel, Capture of Monterey [sic]

źródło: Wikipedia

Bardzo chciałam napisać coś o tej popularnej szancie, bo to jedna z moich ulubionych. W dodatku pierwsza, którą nauczyłam się grać. Tylko że opowiadanie o niej okazało się trudniejsze niż sądziłam. Historia nie jest może zbyt skomplikowana, aby ją prześledzić, ale samych angielskich wersji słów jest tyle, że głowa boli. Zacznijmy może od polskiej (w tym przypadku śpiewanej przez Mechanicy Shanty):

1. Ej płyńmy z prądem rzeki tam gdzie Liverpool - Heave away Santiano Dookoła Hornu przez Frisco Bay -Tam gdzie strome zbocza Mexico

Ref: Więc heave away w górę, w dół

- Heave away Santiano Nie minie rok powrócimy znów

- Tam gdzie strome zbocza Mexico

2. Ten kliper dla załogi zawsze piekłem był Żelazny Jankes dowodził nim

3. Po złoto Kalifornii ciągle gnał nas wiatr Bo puste ładownie wypełniać trza nam

4. A był to dla nas wszystkich stary dobry czas W 49-tym za młodych lat

5. I Zachariasz Taylor tam górą był Gdy wygrał bój pod Monterrey

6. I szybko zwiewał Santy kiedy pomógł Scott Jak Bonaparte pod Waterloo

7. I dla mnie kiedyś nastał dobry dzień Kiedy Sally Brown pokochała mnie

Założę się, że, tak samo jak ja na początku, nie macie zielonego pojęcia, o co tu w ogóle chodzi. Wersy o złocie są raczej zrozumiałe, ale skąd wziął się Taylor, Scott i inne dziwne nazwy? I co to w ogóle znaczy "Heave away, Santiano"? Wiele osób śpiewających tę szantę po prostu omija trudniejsze zwrotki, a w sumie szkoda. Zwłaszcza, kiedy okazuje się, że Napoleon został pokonany w Meksyku, ale to szczegół ;)

Dlatego mam dla Was zagadkę - o czym miała opowiadać ta szanta?

(Nagród nie przewidujemy - nie stać nas na razie):

a) O Napoleonie Bonaparte

b) O Piratach z Karaibów

c) O wojnie w Meksyku (i gorączce złota)

Gratuluję poprawnych odpowiedzi. Oto pewien pechowy pan, którego historia zainspirowała twórców szanty - meksykański polityk, wielokrotny prezydent i generał, walczący o wolność Meksyku i broniący go przed Hiszpanią, Francją oraz USA - Antonio López de Santa Anna.

Carlos Paris, Antonio Lopez de Santa Anna

źródło: Wikipedia

Jak już ustaliliśmy, tekst szanty odnosi się do wojny meksykańsko-amerykańskiej. Toczyła się ona w latach 1846-48, przede wszystkim na terenie Teksasu i Kalifornii, ale także na morzu. Zapoczątkowało ją zaanektowanie przez Stany Zjednoczone Republiki Teksasu, którą Meksyk uważał za część swojego terytorium. Santa Anna, jak się pewnie domyślacie, dowodził meksykańskimi wojskami. Winfield Scott i Zachariasz Taylor (który niedługo później został prezydentem USA) reprezentują oczywiście stronę przeciwną. Wojna zakończyła się zwycięstwem Stanów Zjednoczonych, a Meksyk utracił ponad połowę swojego terytorium. Santa Anna skończył na wygnaniu, nie po raz pierwszy i nie ostatni zresztą.

Nie znalazłam na to jednoznacznych potwierdzeń, ale można przypuszczać, że szantę stworzyli brytyjscy marynarze, walczący po stronie Meksyku. Datę jej powstania szacuje się na lata '50 XIX w. Innym, późniejszym wersjom tej szanty można natomiast przypisywać autorstwo kibiców USA.

W wersji śpiewanej przez Mechanicy Shanty poza bitwą o Monterrey i trzema nazwiskami nie ma właściwie odniesień do tej wojny. Mamy za to nawiązania do kalifornijskiej gorączki złota, mającej miejsce w tym samym mniej więcej okresie. Tak naprawdę wieści o odnalezieniu złota były mocno przesadzone, a największą fortunę zbliża na tym handlarze szpadlami i podobni przedsiębiorcy. W ciągu ok. półtora roku liczba poszukiwaczy złota mogła sięgnąć nawet 100 tysięcy! Ludzie próbowali dostać się tam wszelkimi sposobami, często kliprami, opływając Amerykę Południową i Przylądek Horn (Kanał Panamski oczywiście jeszcze nie istniał) - stąd w tekście inne nazwy geograficzne oraz zwrot "heave away", który jednak jest dość uniwersalny i pojawia się w wielu szantach. Jest to komenda na ciągnięcie liny lub kotwicy, przygotowując się do wyjścia w morze.

A jaki był ten pierwotny tekst szanty? Ciężko stwierdzić, niestety. Oto jeden z przykładów, które możemy znaleźć w odmętach Internetu:

O! Santianna gained the day

Away Santianna!

And Santianna gained the day

All across the plains of Mexico!

He gain'd the day at Molly-Del-Rey.

Away Santianna

An' General Taylor ran away[1]

All across the plains of Mexico

All of his men were brave an' true.

Away Santianna

Ever soldier brave and true

All across the plains of Mexico

Oh Santiana fought for fame

Away Santianna

An' Santiana gained a name

All across the plains of Mexico

Chciałam znaleźć też nagranie, ale niestety, nie udało się. Zaproponuję Wam zatem jedną z najpopularniejszych wersji na youtube:

Muszę przyznać, że ta wersja mniej mi się podoba niż choćby nasza, polska (przetłumaczona prawie dosłownie z mniej popularnej angielskiej). Wolałabym szantę nastawioną raczej na wojnę amerykańsko-meksykańską niż gorączkę złota, ale co kto lubi.